Iemand vroeg me hoe
het komt dat ik zulke creatieve kinderen heb.
Daar heb ik best lang over nagedacht. Vooral wanneer ik bij
mijn kleinzoon ben. Wat doe ik dan.. wat gebeurt er, doe ik wel iets, of doe ik
vooral niet teveel?
Er schoten me twee voorvallen te binnen.
Het eerste vond plaats toen ik in een nieuwetijdswinkel
werkte. Er kwam een oma met een kleindochter binnen. Ik hoorde de oma zeggen:
“jij mag kiezen lieverd, kies maar de droomvanger die jij mooi vindt”. Het
meisje wist precies wat ze mooi vond en wees er één aan, onmiddellijk en zonder
twijfel, “die wil ik”. Maar toen begon het. De oma praatte vervolgens op het
meisje in. “Ja, maar die past niet zo goed in je kamer, die heeft een heel
andere kleur dan je gordijnen, ik vind die andere mooier, waarom neem je die
niet…”. Wel tien minuten lang. Ik deed nog een poging het meisje te steunen in
haar eigen primaire voorkeur (die nooit logisch, of slim hoeft te zijn), maar
het meisje ging de winkel uit met de dromenvanger die haar oma het beste vond.
Ze keek een beetje bedroefd en probeerde toch blij te doen. Oma had haar immers
“zelf” laten kiezen en ze had een cadeau gekregen. Maar was het wel een cadeau?
Het andere voorval was voor de deur van een HEMA waar ik
koffie wilde drinken. Voor de deur stond een enorm grote hijskraan. Er werd
iets aan het dak gedaan of aan de schoorsteen ofzo, dat weet ik niet meer. Wat
me opviel was een heel klein jongetje, aan de hand van een haastige moeder. De
moeder wilde door… (daar had ze vast een goede reden voor, want moeders moeten
de boel draaiende houden), maar het jongetje wilde kijken. Hij kon net praten
en stond verbijsterd en geïntrigeerd naar de hijskraan te kijken. “ Ik wil
kijken”, zei hij. “Nee, nu niet, we moeten verder” zei de moeder en trok hem
aan zijn handje mee. “Maar ik wil kijken”. “ doe nou niet zo lastig, hup”.
“Maar ik wil kijken”. “En nu mee komen”, zei de moeder. “Maar ik wil
kij-hij-ken”, huilde het jongetje. “Jeetje, wat ben jij toch weer vervelend”
mopperde de moeder. Ze trok hem mee en het jongetje hobbelde gedwongen maar
huilend mee. Ik stond daarnaar te kijken met tranen in mijn ogen. Dat jongetje
wilde gewoon kijken naar iets dat hem mateloos boeide. Maar het kwam niet uit,
het kreeg geen aandacht, het paste niet in het plan.
Ik geloof niet dat mijn kinderen creatief zijn door mij. Ze
zijn creatief van zichzelf. Het is mijn taak om te kijken en te luisteren en
zoveel mogelijk te volgen. Ik kijk naar hun interesses. Ik luister naar hun
waarnemingen, opmerkingen, plannen, vragen. En ik probeer te volgen. Het gaat
om beschikbaar zijn voor hun creatieve zoektocht. En dat is soms heel lastig
als je ook het praktische leven moet regelen.
Onze oudste was helemaal gefocust op computers. Hij wilde
dingen maken en daar had hij een duurdere computer voor nodig. Die kochten we
zodra het kon, ook al was hij nog best jong voor zo´n duur ding. Hij kon
moeilijk leren, maar hij wilde naar een media college. Ik heb man en macht
bewogen om er achter te komen of hij een overstap kon maken vanaf een
technische school met een laag niveau. Niemand wist het, daarom lieten ze het
maar toe. We probeerden hem te volgen. Hem zijn muziek laten vinden (hij was
een tijdje dj), zijn beelden te bekijken, zijn zoektocht waar het kon te
volgen. Nu maakt hij prachtige verhalende films, poëtische beelden, versnelt en
in slow motion, met schitterende muziek. Heel ontroerende mediakunst vind ik
dat.
Onze middelste was van de poppen, de kleding, de
popconcerten, verkleedpartijen, zingen, dansen, theater. We reden hem jaar in
jaar uit naar een jeugdtheaterschool. Ik liet hem best jong naar concerten gaan
(of ik ging mee), we lieten hem in vreemde uitdossingen rondlopen en naar
school gaan. Hij begon aan dingen, stopte weer, zocht zijn weg. Met vallen en opstaan,
soms lag ik wakker van zijn omzwervingen. Maar ik had toch vertrouwen in zijn
creatieve zoektocht. En nu werkt hij achter de schermen in de tv wereld. Hij
doet precies wat hem fascineert. Hij is zichzelf nog aan het uitvinden. (dat
houdt volgens mij nooit op.)
Onze jongste tekende eindeloos, en daarna wilde hij
fotograferen. Hij maakte ook stop-motion filmpjes. Mensen om ons heen vonden het
belachelijk dat we hem een duur fototoestel gaven. “Daar is hij toch nog veel
te klein voor”, zeiden ze. Maar ik geloof erin dat je kinderen best serieus
kunt nemen in hun kijk op het leven, hij smaak, hun fascinatie´s en interesses.
En dat je ze niet moet afschepen met hopeloos materiaal. Nu bouwt onze jongste mee aan
animatie´s en interactieve onderdelen voor musea van over de hele wereld. Hij
fotografeert nog steeds… zonsondergang en het donker vindt hij het mooiste. We weten
nog niet waarom… en wat daaruit voort gaan vloeien.
Mijn kinderen zijn dus niet creatief door mij, maar meer
ondanks mij. In de zin van dat het mijn taak is om niet in de weg te zitten. Op
praktisch gebied is het voor kinderen heel fijn om duidelijke grenzen en
structuur te krijgen (daar was ik niet altijd even goed in, helaas). Maar op
creatief gebied (binnen het veilige kader) hebben ze een enorme vrijheid nodig.
Dus wat ik steeds probeer is, kijken… luisteren… meebewegen met hun interesses,
zien wat ze maken, aanmoedigen, hier en daar wat materiaal aanleveren of een
richting aanwijzen. En ze verder heel vrij laten in hun zoektocht.
Ik heb het echt niet allemaal zo goed gedaan. Ze zijn
creatief, omdat we allemaal creatief geboren worden, ik probeer vooral ruimte
te geven. Zoals ik ruimte kreeg van mijn creatieve ouders. Ik mocht vooral heel
veel uitproberen en ik mocht veel beleven. En nu zie ik mijn mini-kleinzoon
dezelfde reis afleggen.
Als je een kunstenaar wilt worden, en je hebt niet zulke
ouders gehad.. dan moet je een kunstenaarsouder worden voor jezelf.
Je moet je voorkeuren serieus nemen. Je fascinaties onderzoeken en
volgen. Meebewegen. Jezelf goed materiaal gunnen. Veel experimenteren. Dingen
proberen en ook weer los mogen laten. Proberen, proberen, proberen. Vallen,
opstaan, vies worden, dingen verknallen…. Vertrouwen op de creativiteit waaruit
je bent voortgekomen, waarvan je bent doordrenkt, die ieder moment beschikbaar
is in en om je heen.
En op praktisch gebied een beetje gestructureerd zijn voor jezelf.
Een beetje saai en regelmatig en gewoon zijn in je dagelijks leven, zodat je
origineel, wild en woest kunt zijn in je kunst.
Lang leve de creativiteit van het lieve leven.
