Het is zomertijd. Geen Zen & Pen opdrachten. Hou lekker vakantie of zet je ochtendritueel op je eigen manier voort. Ik geef je hier wat optie's voor als je je schrijfbeoefening wilt voortzetten in de zomer.
Zolang ik thuis ben, kun je om 8 uur mediteren in de zoom. Daarna geef ik geen schrijfopdracht. Je kunt zelf je keuze maken:
- Schrijf morning pages, zoals het op komt in het moment. Begin dus gewoon te schrijven, zonder opdracht, vraag of thema. Luister naar je pen in het moment.
- Gebruik de schrijf en mijmervragen die ik hier steeds zal aanvullen.
- Gebruik mijn Zen & Pen boek voor opdrachten.
- Ga door met het ongeremd schrijven.
- Of zoek het boek: "de kracht van creativiteit"- 100 oefeningen in journaling en zelfreflectie - van Suleika Jaouad.
- Of bedenk een eigen creatief proces, teken, maak een dagelijkse minicollage, of bedenk iets anders
Uitleg Morning Pages (uit Het SchrijfHandboek van Saskia de Bruin) Uitg AnkhHermes.
Morning pages, the
stream of consciousness; de ochtendpagina’s
Schrijven is een
veilige manier is om allerlei nog onbewuste delen van jezelf te leren kennen.
Om dat onderzoek mogelijk te maken zal ik je veel oefeningen aanreiken om dat
onbewuste zichtbaar, voelbaar en herkenbaar te maken. Eén van de beste
oefeningen die ik daarvoor ken wordt beschreven in “The artist Way” van Julia
Cameron. Zij noemt de oefening de morningpages of ochtendpagina’s. Michael J.
Gelb noemt deze oefening De Stream of consciousness of de stroom van
bewustzijn. Je zou je nu kunnen voornemen om de komende tijd iedere morgen deze
oefening te doen. Het lijkt eenvoudiger dan het is, maar wanneer je het doet
zal dit enorme gevolgen hebben voor je creatieve en innerlijke leven.
De opdracht is eenvoudig genoeg: Schrijf iedere morgen tien minuten aan één stuk door over alles dat je op dat moment te binnen schiet. Zet een kookwekkertje op tien minuten, kies geen onderwerp, maar schrijf gewoon alles op dat je denkt, voelt, associeert, ziet, hoort en fantaseert. Deze oefening kan niet mislukken, het hoeft niets te worden. Doe vooral niet je best om iets moois, interessants of geweldigs te schrijven. Geef jezelf iedere morgen toestemming om “troep” te schrijven en betreed je lege bladzijden met moed. Alles is goed, gewauwel, onzin, gezeur, herhalende gevoelens, zorgen, angsten, drukte of onzin; zet alles op je papier. Het is belangrijk dat je alles opschrijft dat je te binnen schiet en weinig stuurt in je gedachtenstroom. Houd je pen de volledige tien minuten in beweging zonder één moment te stoppen. Let niet op spelling, verbeter geen fouten en stel je voor dat je als het ware je innerlijke teugels laat vieren. Gebruik liever geen mooi dagboek voor deze oefeningen, zeker niet wanneer je er net mee begint, je mocht eens in de verleiding komen om alleen “mooie” dingen te gaan schrijven. Neem liever een eenvoudig kladblok of een gewone ringband op a4 formaat. Onderzoek of je prettiger werkt met of zonder lijnen. Lijnen kunnen je structuur geven, maar mogen je niet het gevoel van benauwdheid geven. Doe vooral wat voor jou helpt om de teugels te laten vieren bij deze oefening.
Schrijven is eenvoudig, maar
niet gemakkelijk
Het lijkt gemakkelijk, en dat is het in zekere zin ook. Toch zul je na een paar keer het gevoel krijgen dat dit een onzin-oefening is (schrijf daar dan over!) of dat wat je produceert waardeloos is. Natuurlijk zul je veel herhalingen en onzin noteren, maar daar tussendoor zullen diepe inzichten en flitsen vanuit onbewuste aspecten van jezelf te zichtbaar worden. Soms schiet je ineens weer te binnen wat je droomde, weet je ineens hoe je iets op kunt lossen, of schrijf je een prachtig gedicht. Wanneer je lang genoeg doorgaat met het doen van deze dagelijkse oefening open je innerlijke vensters, licht begint vanzelf van alle kanten naar binnen te schijnen.
Voor het meeste effect doe je deze oefening zo vroeg mogelijk, het liefst voordat je iets anders doet, of direct nadat je je vaste ochtend ritme hebt doorlopen. Wanneer je deze oefening s’avonds doet loop je het gevaar dat je je afgelopen dag gaat beschrijven, wat in dit geval niet de bedoeling is. S’morgens ben je nog meer open en sta je na je slaap en mogelijke dromen nog wat dichter bij je onbewuste zelf. Mogelijk verschijnen er belangrijke kwesties die om aandacht vragen, diepe verlangens, herhalende obsessies en creatieve ideeën op je ochtend pagina’s. Wanneer je dit minimaal drie maanden doet zul je de enorme effecten van deze oefeningen gaan merken.
Ben je overweldigd door de hoeveelheid oefeningen in dit boek, ben je een uitsteller, ben je geneigd wel alles te lezen maar er niet zoveel mee te doen, doe dan in ieder geval deze oefening wel! Het is de basis voor de kracht van schrijven en zal een grote steun en toeverlaat worden wanneer je er vertrouwd mee raakt. Je dag beginnen door iets te doen dat “niets hoeft te worden” is een tweede bijzondere kracht van de ochtendpagina’s. We hebben van jongs af aan geleerd dat wat we doen, iets voor moet stellen, dat het goed moet worden, dat we moeten presteren en dat het logisch en verklaarbaar moet zijn. Juist het loslaten van die eis kan een opluchting zijn, ook al voelt dat in het begin misschien vreemd en een beetje eng. Wanneer je tijdens het schrijven te maken krijgt met innerlijke stemmetjes, die roepen dat wat je doet nergens op slaat, kun je die invallen in de kantlijn van je werk schrijven. Je parkeert die kritische geluiden zoals: “onzin, waar slaat dit op, ik kan dit niet, wat een onzin, dit heeft geen zin, dit leidt nergens toe” in je kantlijn en schrijft dan gewoon verder. De veroordelende stemmen nemen af wanneer je je niet tegen ze verzet en ze als het ware “parkeert” in de kantlijnen. Het is je angst voor je creatieve, ongeremde en “wilde” natuur. Wanneer je weer vertrouwd raakt met die innerlijke kracht zul je over je bladzijden galopperen als een paard dat eindelijk na de winter weer naar buiten mag, en zullen de strenge stemmen (de teugels) langzaam verdwijnen.
Lees de eerste weken je bladzijden niet terug. Na een tijdje wanneer je aan deze oefening gewend bent geraakt, kun je dit wel gaan doen en verontrustende gedachten en gevoelens aanstrepen. Ook creatieve plannen, dromen en diepe inzichten kunnen verschijnen op je ochtend pagina’s. Je kunt aanstrepen wat je opvalt, wat je raakt of wat je mooi vindt. Je kunt kijken naar thema’s of vragen die je in de tekst herkent. Soms ontdek je mooie zinnen die je kunt gebruiken voor het schrijven van gedichten of vindt je een zin die de perfecte opening is voor een verhaal of een nieuwe schrijfsessie. Je kunt deze verzamelen op de bladzijden achter in je dagboek, of ze met een accentueer stift duidelijk aangeven. Invallen en inzichten kun je markeren door er een speciaal teken bij te zetten, een uitroepteken, een vraag teken, een stralend lampje, of een bliksemflits. Zo kun je deze schatten later gemakkelijk weer terug vinden.
Of je de bladzijden nu wel of niet terugleest ze werken evengoed bevrijdend. De kracht van de oefening ligt vooral in het leren meegaan met je stroom van bewustzijn. Dat leren meegaan is belangrijker dan de inhoud van wat je schrijft.
Ochtendpagina’s vragen wat discipline
Bij oefeningen die
discipline vragen is het effectief om je één keer voor te nemen ze dagelijks te
doen en er vervolgens niet meer over na te denken. Wanneer je iedere dag wikt
en weegt of je een oefening wel of niet zal doen, wanneer je het zal doen, hoe
je het zal doen, maak je het jezelf onnodig moeilijk. Discipline betekent één
keer een besluit nemen, er dan niet meer over denken en gewoon doen, liefst in
een vast dagelijks ritme.
Of je gebruikt onderstaande vragen als aanzet:
Mijmer en schrijfvragen - Deze vragen zal ik nu en dan aanvullen.
- Waar voel je je echt thuis?
- Waar worstel je mee?
- Wat zou je nog willen doen in je leven?
- Welke grote beslissing heb je onlangs (net niet) genomen?
- Wanneer was je voor het laatst gelukkig?
- Wat zou je willen veranderen?
- Wat moet ik van je weten om je echt te kennen?
- Wanneer voel je je eenzaam?
- Hoe ziet je dag eruit?
- Wie zijn je echte vrienden?
- Wat deed je als kind het liefst?
- Hoe gaat het nu echt met je?
- Tegen welke beslissing zie je op?
- Welke keuze heeft je leven veranderd?
- Waar ben je trots op?
- Welke mensen zijn belangrijk voor je?
- Met welke drie woorden beschrijf je jezelf? Leg uit waarom.
- Wat maakt jou een goede vriend(in)?
- Welke opmerking heeft je ooit geraakt?
- Wat ontroert je?
- Wat is je drom?
- Waarin ben je de afgelopen tien jaar veranderd?
- Wat was je belangrijkste levensles?
- Vaar je vooral op je gevoel of op je verstand?
- Welke eigenschap van een goede vriend(in) wil je zelf graag bezitten?
- Wanneer ben je gelukkig?
- Ben je het liefste alleen of samen?
- Waar lig je 's nachts van wakker?
- Waarover twijfel je?
- Wat weet je zeker?
- Wat is het beste advies dat je ooit kreeg?
- Wat is de ergste dag die je ooit hebt meegemaakt?
- Welke overleden persoon zou je nog wel willen spreken?
- Wat was het beste jaar van je leven?
- Favoriet moment van de week?
- Wie zou je voor één dag willen zijn?
- Wat is het meest gênante moment van je leven?
- Heimelijke genoegens?
- Heb je weleens iets gestolen?
- Wat is je droom?
- Met welke tien beroemde mensen wil je een keer dineren?
- Wat ben je liever: aantrekkelijk of intelligent?
- Naast wie zou je tien uur in een vliegtuig willen zitten?
- Waar geef je je laatste vijftig euro aan uit?
- Wat zou je anders doen in een tweede leven?
- Wat weet niemand van je?
- Als ik alleen ben dan...
- Welke herinnering bezorgt je kippenvel?
- Wat zou je als eerste doen als je een dag man was? (voor mannen: als je een dag vrouw was?)
- Welk moment van je leven wil je opnieuw beleven?
- Ik kan niet zonder....
- Wanneer heb je voor het laatst gehuild?
- Wie is de spannendste persoon die je dit jaar hebt leren kennen?
- Waar wil je nooit meer naar toe?
- Wat doe je als je een miljoen wint?
- Dit zou ik aan mezelf willen veranderen...
- Wat moet ik van je weten om je echt te kennen?
- Op wie was je het meest verliefd?
- Wat is je favoriete leeftijd?
- Wie zijn je echte vrienden?
- Waarin ben je mannelijk en waarin ben je vrouwelijk?
- Wie heeft je een belangrijke levensles geleerd?
- Waar ben je (on)tevreden over je leven?
- Wanneer heb je voor het laatst gehuild?
- Wanneer voel je je eenzaam?
- Wat deed je als kind het liefst?
- Waar schaam je je voor?
- Hoe gaat het nu echt met je?
- Wat is bijzonder aan jou?
- Wie zijn je echte vrienden/vriendinnen?
- Waar ben je bang voor?
- Naar welke muziek luister je graag?
- Waar voel je je helemaal veilig?
- Van wie hou je het meest?
- Waar heb je (het meeste) spijt van?
- Hoe wil je graag gezien worden?
- Welke indruk hoop je, dat iemand die je voor het eerst ontmoet van je heeft?
- Wat maakt je gelukkig?
- Wat is je grootste wens?
- Waar geloof je in?
- Waar twijfel je over?
- Welke mensen zijn belangrijk voor je?
- Ben je liever samen of alleen?
- Welke opmerking heeft je onlangs of langer geleden geraakt?
- Waar ben je best een beetje trots op?
- Waarover twijfel je?
- Welke keuze heeft je leven veranderd?
- Waarvan lig je 's nachts wakker?
- Wat was je belangrijkste levensles?
- Wat weet je zeker?
- Waarin ben je de afgelopen tien jaar veranderd?
- Tegen welke beslissing zie je op?
- Wanneer ben je gelukkig?
- Beschrijf jezelf eens in drie woorden. Leg daarna uit waarom.
- Heb je alles? Wat (nog) niet?
- Vaar je vooral op je gevoel of op je verstand?
- Wat ontroert je?
- Welke eigenschappen van een goede vriend(in) zou je graag willen bezitten?
- Wat maakt jou een goede vriend(in)?
- Welke belangrijke keuze heb je onlangs gemaakt?
- Wat zijn de drie belangrijkste waarden in je leven?
- Stel dat je een vriend of vriendin had die in alles op jou lijkt - waaraan zou je je op ten duur gaan ergeren?
- Als je jezelf vergelijkt met wie je tien jaar geleden was, wat is er dan veranderd?
- Waarom is het fijn om jou als vriend(in) te hebben?
- Welke opmerking van een ander zal je altijd bijblijven?
- Als je een toespraak of een lezing mocht houden voor een groot publiek, wat zou het thema zijn?
- Wie heeft jouw leven het sterkst beïnvloed?
- Wat stel je steeds maar uit, terwijl je weet dat het belangrijk is om te veranderen of te doen?
- Wat is de mooiste les die je in je leven geleerd hebt?
- Als je één vraag mocht stellen aan een alwetend iemand, welke vraag zou dat dan zijn?
- Wat doe je het liefst als je van de buitenlucht wilt genieten?
- Heb je weleens een tegenslag gehad die je achteraf verder heeft gebracht? wat gebeurde er?
- Welke relatie in je leven heeft de meeste invloed op je gehad? Waarom was dat?
- Zou je weleens een hele week niemand willen zien of spreken?
- Voor welke mensen ben je van betekenis, denk je?
- Wat komt er in je op bij het woord "wachten"?
- Wanneer heb je voor het laatst een ochtend of middag doelloos doorgebracht? Hoe was dat?
- Heb je ooit heftig liefdesverdriet gehad? Kun je je het moment herinneren waarop je wist: het gaat over?
- Wat zou je nog graag samen met je geliefde (of een ander dierbaar persoon) willen doen?
- Welke ingesleten patronen zou je wel willen veranderen?
- Waar pieker je weleens over?
- Welke verwachtingen stellen je teleur?
- Blok je weleens een paar uur in je agenda helemaal voor jezelf?
- Wat is het mooiste wat je samen met je geliefde(n) beleefd?
- Welk moment in de natuur staat je nog steeds bij?
- Wanneer heb je je heel alleen gevoeld in de liefde?
- Doe je over vijf jaar nog hetzelfde werk? Of droom je weleens over iets anders?
- Waar zou je goed in willen zijn?
- Waardoor kun jij je goed ontspannen?
- Wat vind je belangrijk in je leven?
- Welke mensen zijn voor jou het belangrijkst?
- Doe je overdag weleens een dutje?
- Welk gesprek is van grote invloed op je levensloop geweest? Waarom was dat?
- Door welke gebeurtenissen nam je leven van een andere wending dan je had gedacht?
- Wat doe jij het liefst als je van de buitenlucht wilt genieten? Welk weer hoort daarbij?
- Hoe ziet je leven er over tien jaar uit?
- Waar maak jij je zorgen over?
- Wat deed je als kind graag? Doe je zoiets nog wel eens?
- Heb je weleens een tegenslag in je werk gehad, die je uiteindelijk juist verder heeft geholpen? Wat gebeurde er?
- Waarin zou jij je grenzen willen verleggen? Ga je het ook proberen?
- Is er een gesprek met een onbekende geweest dat je altijd is bijgebleven? Zou je die persoon nog eens willen tegenkomen?
- Is er een zin die je altijd is bijgebleven? Welke? En waarom vind je die zo treffend?
- Wat is je lievelingswoord? Waarom?
